Ιστορία του σχολείου μας

Μια σύντομη ιστορία του Βενετοκλείου

Επιμέλεια: Π.Γ.Αθανασόπουλος

Η ίδρυση του Βενετοκλείου Γυμνασίου

Ιδρυτές του Βενετοκλείου Γυμνασίου είναι οι αδελφοί Δημήτριος και Μίνως Βενετοκλής. Γιοι του Βασιλείου και της Δέσποινας, οι αδελφοί Βενετοκλή γεννήθηκαν στη Ρόδο το 1836 και 1837 αντίστοιχα. Μετά την ολοκλήρωση των βασικών σπουδών στην πατρίδα τους, συνέχισαν με γυμνασιακές και πανεπιστημιακές σπουδές στην Αθήνα, ο Δημήτριος στη Φιλοσοφική και ο Μίνως στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η αδελφική αγάπη και αλληλεγγύη ανάμεσά τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε, όταν ο Δημήτριος ολοκλήρωσε τις σπουδές του και πήγε στην Κύπρο για να εργαστεί ως δάσκαλος, ανέλαβε τη συντήρηση του μικρότερου αδελφού του Μίνωα, που ακόμα σπούδαζε νομικά.

Ο Μίνως αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Νομικής το 1869 κι έγινε ο πρώτος Ρόδιος που πήρε δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως δικηγόρος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στην εκεί ακμάζουσα και πολυπληθή ελληνική παροικία. Στη διάρκεια της μακράς επαγγελματικής σταδιοδρομίας του απέκτησε φήμη και περιουσία.

Ο Δημήτριος, αφού υπηρέτησε πολλά χρόνια στην Αστική Σχολή Λευκωσίας, ήρθε κι αυτός στην Αλεξάνδρεια κοντά στον αδελφό του και το 1878 διορίστηκε ως ο πρώτος γυμνασιάρχης του νεότευκτου Αβερωφείου Γυμνασίου. Οι σπουδαίες υπηρεσίες που προσέφερε στην εκπαίδευση αναγνωρίστηκαν με πολλές τιμητικές διακρίσεις, όπως το παράσημο του Φοίνικα της Γαλλικής Ακαδημίας (1893) και ο Αργυρούς Σταυρός των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος, που του απένειμε η ελληνική κυβέρνηση (1895). Το 1905, στα 68 του χρόνια και έχοντας συμπληρώσει 25 χρόνια ως Γυμνασιάρχης του Αβερωφείου, ο Δημήτριος επιστρέφει στη γενέτειρα, όπου ήδη έχει οριστικά εγκατασταθεί ο αδελφός του Μίνως.

Η αγάπη τους για την πατρίδα τους ήταν τέτοια, ώστε διέθεσαν την περιουσία τους σε διάφορες ευεργεσίες, όπως η κατασκευή κρηνών στις συνοικίες της Μητρόπολης και της Αγίας Αναστασίας και η ανέγερση του ναού του Αγίου Δημητρίου στο παλαιό νεκροταφείο της Ρόδου. Kορυφαία δωρεά των δύο αδελφών αποτελεί, βέβαια, η ίδρυση του Βενετοκλείου Γυμνασίου, που εξελίχθηκε σε σπουδαίο κέντρο ελληνικής παιδείας και πνευματικής αναγέννησης του τόπου. Ανταπόδοση των οφειλομένων προς την πατρίδα θεωρούσαν οι ιδρυτές του Βενετοκλείου τη γενναιόδωρη χορηγία τους, ύψους 31.600 χρυσών φράγκων : «Εκπληρώ απλούστατα το ιερόν μου καθήκον, όπερ πας πολίτης έχει προς την γενέτειρα αυτού, αποτίω ελάχιστον φόρον ευγνωμοσύνης ή μάλλον καταβάλλω μέρος των τροφείων και διδάκτρων εις την πόλιν εν η ανετράφην και εν η ήντλησα τα πρώτα νάματα της παιδείας», είπε στην ομιλία του κατά την τελετή των εγκαινίων ο Μίνως Βενετοκλής.

Το πρώτο κτίριο του Βενετοκλείου Γυμνασίου, δωρεά των αδελφών Βενετοκλή.

Το κτίριο του Βενετοκλείου Γυμνασίου, μετά την εξασφάλιση της απαραίτητης άδειας της Οθωμανικής Κυβέρνησης, θεμελιώθηκε την 18η Ιανουαρίου 1909, σε οικόπεδο που δώρισαν για το σκοπό αυτό οι Νικόλαος και Πέτρος Δρακίδης. Στη λαμπρή τελετή παρόντες ήταν ο μητροπολίτης Ρόδου Ιωακείμ, ο Μίνως Βενετοκλής και η σύζυγός του Μαρουλίτσα, ο Δημήτριος Βενετοκλής, σύσσωμη η Δημογεροντία Ρόδου, ο δήμαρχος Σάββας Παυλίδης, εκπρόσωποι σωματείων καθώς και εκπρόσωποι των Οθωμανικών Αρχών. Μετά τον αγιασμό ο Δημήτριος Βενετοκλής μαζί με τον αρχιτέκτονα Χρύσανθο Θεοχάρη τοποθέτησαν τον θεμέλιο λίθο και σ’ένα μολύβδινο σωλήνα μια μεμβράνη με την εξής επιγραφή:

Ανάσσοντος Αβδούλ Χαμίτ Χαν του Β΄,

Πατριαρχεύοντος Ιωακείμ του Γ΄,

Aρχιερατεύοντος Ιωακείμ Βαλασιάδου,

Xορηγούντος Μίνωος Β. Βενετοκλέους,

Δημήτριος Β. Βενετοκλής,

Σήμερον δεκάτην ογδόην μηνός Ιανουαρίου

έτους σωτηρίου χιλιοστού εννεακοσιοστού ενάτου

κατέθηκε τόνδε θεμέλιον λίθον

του Βενετοκλείου Γυμνασίου

Αρχιτεκτονούντος Χρυσάνθου Γ. Θεοχάρους

και εποπτευόντων Χριστοφή Μαλλιάκα,

Παναγή Χατζηπαρασκευά, Αναστασίου Θυμανάκη,

Δημητρίου Τσουβαλά, Ελευθερίου Κωνσταντίνου.

Στα θεμέλια του κτιρίου τοποθετήθηκε ανάποδα μαρμάρινη πλάκα με χαραγμένο το σχέδιο του κτιρίου. Στη λαμπρή τελετή μίλησε ο μητροπολίτης Ιωακείμ, ενώ διαβάστηκε συγχαρητήρια επιστολή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, στην οποία απάντησε συγκινημένος ο Μίνως Βενετοκλής. Μίλησαν επίσης ο Διευθυντής των Σχολών Δ. Αναστασιάδης και ο Αντιπρόεδρος του Γυμναστικού Σωματείου Διαγόρας Γ. Θ. Γεωργιάδης.

Η κατάθεσις του θεμελίου λίθου του Βενετοκλείου Γυμνασίου, Αθήνα 1909 (από την ιστορική βιβλιοθήκη του σχολείου μας)

Η κατασκευή του κτιρίου ολοκληρώθηκε σε δεκαοκτώ μόλις μήνες, και στις 4 Ιουλίου 1910 έγινε με κάθε επισημότητα η τελετή των εγκαινίων.

Οι δύο μεγάλοι ευεργέτες έφυγαν από τη ζωή λίγα χρόνια αργότερα, ο Δημήτριος το 1919 και τον επόμενο χρόνο ο Μίνως. Η ροδιακή κοινωνία τους αποχαιρέτησε με όλες τις τιμές, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της για τη γενναιόδωρη προσφορά τους.

Το Βενετόκλειο Γυμνάσιο, σήμερα 2ο ΓΕΛ Ρόδου-Καζούλλειο
Το Βενετόκλειο, σκίτσο του Νίκου Γιαμαλάκη-Μαλκ

Η λειτουργία του Βενετοκλείου Γυμνασίου

Περίοδος 1η : 1911-1947

Α. Από την ίδρυση (1911) έως την εξομοίωση των ελληνικών και ιταλικών σχολείων (Διάταγμα 21/7/1937).

Το Βενετόκλειο Γυμνάσιο άρχισε τη λειτουργία του από το σχολικό έτος 1911-1912 ως τετρατάξιο Γυμνάσιο, με διευθυντή το Δημήτριο Αναστασιάδη. Λίγους μήνες μετά, το Μάιο του 1912, οι Ιταλοί κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα και άρχισε η μακρά και οδυνηρή περίοδος της Ιταλοκρατίας, στη διάρκεια της οποίας το Βενετόκλειο προσέφερε τα μέγιστα στη διάδοση της ελληνικής παιδείας και στη ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας των Ροδίων. Σε αυτό συνετέλεσε η αναγνώριση από την ελληνική κυβέρνηση της ισοτιμίας του Βενετοκλείου με τα ελληνικά Γυμνάσια με το Βασιλικό Διάταγμα 255 της 17-8-1912. Από το σχολικό έτος 1912-13, μάλιστα, οι τάξεις αυξήθηκαν σε πέντε και πρώτος Γυμνασιάρχης διορίστηκε ο Γεώργιος Σάκκαρης.

Σημαντικό ορόσημο για την εξέλιξη των εκπαιδευτικών πραγμάτων στα ιταλοκρατούμενα νησιά αποτέλεσε ο σχολικός κανονισμός του 1926. Σύμφωνα με αυτόν, τα «κοινοτικά» σχολεία (δηλαδή τα ελληνικά, τουρκικά και ισραηλιτικά σχολεία, που χρηματοδοτούνταν από τις αντίστοιχες κοινότητες) υποβαθμίζονταν σε «ιδιωτικά» (scuole private), έναντι των ιταλικών βασιλικών σχολείων (scuole regie). Τα περισσότερα ελληνικά σχολεία, αδυνατώντας να εξεσφαλίσουν την απαραίτητη χρηματοδότηση, αναγκάζονταν να δεχθούν την κρατική ιταλική επιχορήγηση, συνοδευόμενη από αυστηρό έλεγχο της λειτουργίας τους. Επιπλέον, επιβλήθηκε η υποχρεωτική διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας, τέσσερεις ώρες την εβδομάδα στα Δημοτικά σχολεία και τρεις ώρες στα Γυμνάσια, ενώ και για την πρόσληψη ή απόλυση των εκπαιδευτικών την τελική απόφαση λάμβανε ο ιταλός επιθεωρητής εκπαίδευσης. Τέλος, με την ίδρυση Παιδαγωγικής Ακαδημίας, η εκπαίδευση των δασκάλων παρεχόταν από το ιταλικό κράτος, που διασφάλιζε έτσι τον πλήρη έλεγχο της τοπικής παιδείας.^[1]

Το Βενετόκλειο Γυμνάσιο επιβίωσε, ωστόσο, αναγκαζόμενο να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα. Στο διάστημα των 26 χρόνων της πρώτης περιόδου λειτουργίας του Βενετοκλείου – έως το διάταγμα της Ιταλικής κυβέρνησης της 21ης Ιουλίου 1937- αποφοίτησαν 528 μαθητές και μαθήτριες, από τη Ρόδο και τα υπόλοιπα νησιά των Δωδεκανήσων, αλλά και από την Κύπρο, τη Μικρά Ασία και άλλες περιοχές.

Β. Από την την εξομοίωση των ελληνικών και ιταλικών σχολείων (Διάταγμα 21/7/1937) έως τη συνθηκολόγηση των Ιταλών (8/9/1943)

Την 21η Ιουλίου 1937 ο νέος διοικητής Δωδεκανήσων Cesare Maria de Vecchi εκδίδει το κυβερνητικό διάταγμα 149, με το οποίο επιβάλλεται η εξομοίωση των «κοινοτικών» ελληνικών σχολείων με τα ιταλικά κρατικά σχολεία (Scuola di Stato), η πλήρης προσαρμογή τους δηλαδή στα προγράμματα, τις μεθόδους και τα ωράρια διδασκαλίας της μητροπολιτικής Ιταλίας. Έτσι, τη σχολική χρονιά 1937-1938 η Αστική και η Αμαράντειος Σχολή μετατρέπονται σε Ιταλικά σχολεία, ενώ το Καζούλλειον Παρθεναγωγείον κλείνει.

Την ίδια τύχη έχει και το Βενετόκλειον Γυμνάσιον, που αναστέλλει τη λειτουργία του, τα κλειδιά του κτιρίου παραδίδονται στον Ιταλό Κομισάριο Ρόδου και το κτίριο, παρά τις αρχικές προθέσεις να στεγάσει την Αστική Σχολή, χρησιμοποιείται τελικά για την εγκατάσταση του Γραφείου Πυροβολικού. Τα σχολικά αρχεία, η βιβλιοθήκη, τα εποπτικά όργανα και ο εξοπλισμός του Γυμνασίου μεταφέρονται στο υπόγειο, που έμενε συνήθως ανοικτό, με αποτέλεσμα πολλά αντικείμενα, αρχεία και βιβλία να κλαπούν. Οι καθηγητές του Βενετοκλείου, όπως και όλων των σχολείων που έκλεισαν, απολύονται, ενώ αρκετοί καταφεύγουν στην Αίγυπτο, για να εργαστούν στα εκεί ελληνικά σχολεία. Όσοι έμειναν παρέδιδαν κρυφά μαθήματα στα κατηχητικά σχολεία ή σε σπίτια, για να μη ξεχαστεί η ελληνική γλώσσα, αφού στα κρατικά ιταλικά σχολεία διδασκόταν προαιρετικά ως την τρίτη δημοτικού.[2]

Γ. Από τη συνθηκολόγηση των Ιταλών (8/9/1943) έως τη λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου (1945)

Την 8η Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολογεί και τη Ρόδο καταλαμβάνουν οι Γερμανοί. Παρά την ιταλική συνθηκολόγηση όμως, η πολιτική διοίκηση εξακολουθεί να ασκείται από τους Ιταλούς, ενώ οι Γερμανοί αναλαμβάνουν τη στρατιωτική διοίκηση. Ως προς την εκπαίδευση, εξακολουθεί να ισχύει το διάταγμα του 1937 περί απαγόρευσης λειτουργίας των σχολείων.

Ωστόσο, με ενέργειες του Πρωτοσύγκελου Αποστόλου δίδεται η έγκριση επαναλειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Ρόδου ως κατηχητικών σχολείων. Το Οκτώβριο του 1943 λειτουργούν τα δημοτικά και το Δεκέμβριο το Βενετόκλειο Γυμνάσιο, ως Ανώτερο Κατηχητικό σε χώρους του Μητροπολιτικού Ναού. Η εφημερίδα «Αναγέννησις» καταγράφει τη συγκίνηση που προκάλεσε το γεγονός της επαναλειτουργίας του Βενετοκλείου : «Ο καθαγιασμός επί τη ενάρξει των μαθημάτων του Ανωτέρου Κατηχητικού έγινε την 4ην Δεκεμβρίου 1943 εις τον Μητροπολικόν Ναόν. Εκεί επανήρχοντο επί της σκηνής οι λευκότριχες και παλαίμαχοι Καθηγηταί του Βενετοκλείου, τους οποίους ένα απαίσιον καθεστώς είχε καταδικάσει εις αφάνειαν.»

Το Φεβρουάριο του 1944 ο Πρωτοσύγκελος Απόστολος με επιστολή του ζητά από τους Γερμανούς την παραχώρηση αιθουσών του Βενετοκλείου, προκειμένου να μεταφερθούν εκεί τα μαθήματα του Ανωτέρου Κατηχητικού. Το κτίριο ήταν σε κακή κατάσταση και χρησιμοποιείτο για τη διαμονή των εξαθλιωμένων αιχμαλώτων Ιταλών στρατιωτών. Το αίτημα του Αποστόλου έγινε δεκτό : παραχωρήθηκαν αρχικά δύο αίθουσες, το κτίριο ευπρεπίστηκε και, σε λίγο καιρό, όλες οι τάξεις του Ανωτέρου Κατηχητικού στεγάστηκαν στο Βενετόκλειο. Μετά από επτά χρόνια διακοπής, το Βενετόκλειο Γυμνάσιο λειτουργούσε ξανά. Τον Αύγουστο του 1944 λαμβάνουν απολυτήριο οι δώδεκα πρώτοι μαθητές μετά τη διακοπή του 1937.

Δ. Η επαναλειτουργία του Βενετοκλείου Γυμνασίου μετά τον πόλεμο (1946-7).

Με τη λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, η εκπαίδευση επαναλειτουργεί σταδιακά στη Ρόδο και το Βενετόκλειο Γυμνάσιο ανακτά τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό του ρόλο. Το σχολικό έτος 1946-1947 το σχολείο λειτουργεί ως μεικτό εξατάξιο Γυμνάσιο, ενώ οι δύο τελευταίες τάξεις χωρίζονται σε κλασικό και πρακτικό τμήμα. Παράλληλα, εισάγεται η διδασκαλία της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας, υλοποιώντας έτσι την επιθυμία των ιδρυτών του σχολείου να προσφέρεται και εμπορική κατάρτιση στους μαθητές.

Ε. Ο χωρισμός του Γυμνασίου σε «Αρρένων» και «Θηλέων» και η μεταστέγαση του σχολείου (1947-8).

Το σχολικό έτος 1947- 1948 στο σχολείο φοιτούν 350 μαθητές, με αποτέλεσμα το κτίριο του Βενετοκλείου Γυμνασίου να μην επαρκεί για την κάλυψη των διδακτικών αναγκών. Έτσι, το Συμβούλιο Μέσης Εκπαίδευσης αποφάσισε το χωρισμό του σχολείου σε δύο Γυμνάσια, Αρρένων και Θηλέων. Αναγκαστική εξέλιξη ήταν η μεταστέγαση ενός από τα δύο νέα σχολεία σε άλλο χώρο. Έτσι, το Γυμνάσιο Αρρένων μεταστεγάζεται στο γειτονικό ιταλικό στρατιωτικό κτίριο και διατηρεί το όνομα «Βενετόκλειον Γυμνάσιον Αρρένων». Το Γυμνάσιο Θηλέων παρέμεινε στο αρχικό κτίριο του Βενετοκλείου Γυμνασίου, στο οποίο αργότερα προστέθηκε νέα πτέρυγα με δαπάνες της οικογενείας του Ιωάννη Καζούλλη, Ροδίου εμπόρου της Αιγύπτου. Έτσι, το 1958 το Γυμνάσιο Θηλέων μετονομάστηκε σε «Καζούλλειον Γυμνάσιον».

Το σημερινό κτίριο του Βενετοκλείου, παλαιοί ιταλικοί στρατώνες.
Το 1ο ΓΕΛ Ρόδου-Βενετόκλειο
Στο κτίριο του Βενετοκλείου συστεγάζονται σήμερα το 1ο ΓΕΛ Ρόδου, το 3ο Γυμνάσιο Ρόδου και τα Εσπερινά Γυμνάσιο και Λύκειο.

Περίοδος 2η : 1948-σήμερα

Το νέο κτίριο του Βενετοκλείου Γυμνασίου Αρρένων είχε χρησιμοποιηθεί από τους Ιταλούς ως Στρατώνας Πυροβολικού και Διοίκησης (Caserma d’ Artiglieria e comando), και είχε χτιστεί σε κτήματα της οικογένειας Βενετοκλή, επιταγμένα από τους Ιταλούς, το 1938. Η μετατροπή της διαρρύθμισης του κτιρίου για τις ανάγκες της νέας, σχολικής, χρήσης πραγματοποιήθηκε με έξοδα της Νομαρχίας και πρώτος Γυμνασιάρχης τοποθετήθηκε ο Αλέξανδρος Καρανικόλας. Η αυστηρή όψη του νέου κτιρίου, σε αντίθεση με το καλαίσθητο νεοκλασσικό αρχικό κτίριο, είναι χαρακτηριστική της ιταλικής αρχιτεκτονικής της φασιστικής περιόδου, δείγματα της οποίας συναντά κανείς σε πολλά κτίρια της πόλης, όπως το σημερινό Δημαρχείο κ.ά.

Από το 1947-1948 μέχρι το σχολικό έτος 1964-1965 το σχολείο λειτουργεί ως εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων και Θηλέων πάντοτε σε διαφορετικά κτίρια. Εκείνο το σχολικό έτος, στη διάρκεια της σύντομης πρωθυπουργίας του Γ. Παπανδρέου, γίνεται ο πρώτος χωρισμός του σε μικτό Γυμνάσιο και μικτό Λύκειο, που διαρκεί μέχρι το 1967 κι έτσι παύει η διάκριση σε Αρρένων και Θηλέων. Το Γυμνάσιο τότε παίρνει την ονομασία «3ο Γυμνάσιο Ρόδου – Βενετόκλειο». Το 1967, το δικτατορικό καθεστώς καταργεί τη διάκριση σε Γυμνάσιο και Λύκειο και επαναφέρει την εξατάξια γυμνασιακή εκπαιδευση. Έτσι, επανέρχεται η παλαιότερη διαίρεση σε Αρρένων («Εξατάξιον Βενετόκλειον Γυμνάσιον Αρρένων») και Θηλέων («Εξατάξιον Καζούλλειον Γυμνάσιον Θηλέων») έως το 1976. Από την 1/9/1976 έχουμε τη δεύτερη και τελική διαίρεση του σχολείου σε μικτό Γυμνάσιο («3ο Γυμνάσιο Ρόδου – Βενετόκλειο») και Λύκειο («1ο Λύκειο Ρόδου – Βενετόκλειο»), που ισχύει μέχρι και σήμερα.

Το Βενετόκλειο Γυμνάσιο πρωτοπόρο στους εθνικούς αγώνες

Το Βενετόκλειο Γυμνάσιο, ίδρυμα εμβληματικό, με μεγάλη ακτινοβολία και προσφορά στα δύσκολα χρόνια της ιταλοκρατίας, επηρέασε όχι μόνο την εκπαιδευτική και πνευματική ζωή του τόπου, αλλά και το εθνικό φρόνημα των Ροδίων. Οι καθηγητές και μαθητές του πρωτοστάτησαν στον αγώνα ενάντια στους κατακτητές Ιταλούς και σε κάθε προσπάθειά τους να αφελληνίσουν τον τόπο. Με το παράδειγμα τους, τη δράση και τους λόγους τους αποτέλεσαν τον πυρήνα της αντίστασης στα Δωδεκάνησα. Ανάμεσα στις πολλές εκδηλώσεις αντίστασης, ξεχωρίζουν το κάψιμο των ιταλικών βιβλίων από μαθητές του σχολείου στη σχολική βιβλιοθήκη το 1919 και το κατέβασμα της ιταλικής σημαίας το 1926.

Η τολμηρή αυτή πατριωτική πράξη, αποτέλεσε κορυφαία στιγμή της αντιστασιακής δράσης της δωδεκανησιακής νεολαίας. Συγκεριμένα, όταν μετά την έκδοση του σχολικού κανονισμού του 1926, οι Ιταλοί ύψωσαν την ιταλική σημαία στο Βενετόκλειο, τρεις τελειόφοιτοι μαθητές, ο Γαβριήλ Χαρίτος, ο Γιώργος Χαλκιάς και ο Νικήτας Παχωπός, αποφάσισαν να την κατεβάσουν. Πράγματι, ο Χαρίτος με τη βοήθεια των δύο συμμαθητών του, ανέβηκε στο κοντάρι και αντικατέστησε τη σημαία των κατακτητών με μια πρόχειρη γαλανόλευκη, φτιαγμένη από υφασμάτινες λωρίδες. Τα τρία γενναία παιδιά βασανίστηκαν για το τόλμημά τους και εξορίστηκαν από το νησί.

Αναμνηστική στήλη για τους ηρωϊκούς μαθητές του Βενετοκλείου που κατέβασαν την ιταλική σημαία το 1926.

Η συμμετοχή των μαθητών του Βενετοκλείου στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και σε άλλους πολέμους, υπήρξε σημαντική. Ο Χαλκίτης μαθητής του Βενετοκλείου Αλέξανδρος Διάκος ήταν, άλλωστε ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που έπεσε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 στα βουνά της Αλβανίας. Σε αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα αναρτημένη στην είσοδο του σχολείου, αναγράφονται τα ονόματα των μαθητών του Βενετοκλείου Γυμνασίου, που θυσιάστηκαν υπηρετώντας την πατρίδα:

ΜΑΘΗΤΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

ΔΙΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΦΑΝΟΥΡΑΚΗΣ ΔΙΟΓΕΝΗΣ

ΛΗΜΠΕΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΛΕΟΝΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΣΚΑΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

ΚΩΣΤΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΒΡΟΥΧΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

ΜΑΝΩΛΑΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

ΦΑΝΟΥΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΜΠΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ